Urinarna inkontinencija definiše se kao nevoljni gubitak mokraće koji se može objektivno dokazatu i predstavlja socijalni i higijenski problem. Inkontinencija urina zauzima najznačajnije mesto u grupi simptoma kao posledica bolesti karakterističnih za osobe starijeg životnog doba i kao problem javlja se učestalije od kardiovaskularnih i reumatskih oboljenja. Učestalost problema urinarne inkontinencije raste sa godinama i češće se javlja kod žena nego kod muškaraca.
Postoji čitav niz različitih uzroka ovog zdravstvenog problema koji pogađa blizu 8% svih stanovnika Evrope. Faktori koji uzrokoju ovo oboljenje obuhvataju slabost mišića, kao i njihovih omotača (fasc ija) na nivou karličnog dna, povrede i oboljenja nerava karličnog dna, vaskularni poremećaji, kao i hormonske promene u predelu izvodne mokraćne cevi.
Opisuje se nekoliko tipova urinarne inkontinencije:
Stres inkontinencija je najčešći tip urinarne inkontinencije. Nastaje kao posledica iznenadnog povećanja pritiska unutar trbušne duplje, što se događa za vreme fizičkog rada, kijanja, kašljanja, smejanja ili prilikom podizanja većeg tereta.
U urgentnom tipu urinarne inkontinencije nevoljnom gubitku urina najčešće prethodi izraženi poziv na mokrenje. Ovaj tip urinarne inkontinencije nema veze sa naporom, već se objašnjava nestabilnim mišićem mokraćne bešike – detruzorom. U osnovi ovog problema najčešće se nalazi urinarna infekcija, međutim i ozbiljniji stanja kao što su neurološki poremećaji i dijabetes mogu biti praćeni ovim stanjem.
Neurogeni tip se sreće kod različitih bolesti koji dovode do poremećaja centra za mokrenje na nivou kičmene moždine i mozga. Ovaj tip urinarne inkontinencije nije praćen prethodnim nagonom na mokrenje.
Prelivna inkontinencija nastaje kao posledica prepunjenosti mokraćne bešike. Nevoljni gubitak mokraće nastaje u situacijama prepunjenosti bešike koja se puni dok pritisak u njoj ne prevlada uretralni. Ovde nema kontrakcija detruzora, on je je čak hipotoničan ili atoničan.
Opisuje se još i funkcionalna inkontinencija, koja nastaje kod onih pacijenata koji usled različitih fizičkih ili psihičkih oboljenja i poremećaja ne uspevaju da obave sam čin mokrenja u socijalno prihvatljivim uslovima.
Isto tako,postoji mogućnost da se kod iste osobe uoče elementi različitih tipova inkontinencije, pa kažemo da se radi o mešovitom tipu urinarne inkontinencije. Najčešće se sreće kombinacija stres i urgentnog tipa urinarne inkontinencije.
Stres inkontinencija, kao što je već ranije rečeno, je najčešći tip inkontinencije kod žena. Ovo naizgled bezazleno i lako oboljenje ima ozbiljne posledice u psihičkoj i socijalnoj sferi života jer se bolesnice izdvajaju iz društva, na radnom mestu i u krugu porodice. Stres inkontinenciji doprinose gojaznost, hronični kašalj, pušenje kao jedan od glavnih uzroka hroničnog kašlja, opstipacija ili zatvor, veći broj porođaja, kao i poremećaj statike urogenitalnih organa.
Sve osobe sa problemom urinarne inkontineniije, tj. nevoljnog oticanja mokraće, trebalo bi da se jave na pregled kod ginekologa ili urologa. Žene prosečno čekaju 5-7 godina pre nego što zatraže lekarsku pomoć zbog ovog problema, što svakako predstavlja dodatni problem u dijagnostici i lečenju ovog poremećaja.
Od velike koristi lekaru predstavlju različiti neinvazivni testovi i upitnici koji omogućavaju lakši uvid u stanje zatvaračkog mehanizma mokraćne bešike i njenog mišića detruzora. Cilj ovako jasno koncipiranog dijagnostičkog protokola jeste pouzdano i brzo utvrđivanje stres ili urgentnog tipa inkontinencije.
Svaki dijagnostički proces započinje detaljnim razgovorom sa pacijentkinjom, tokom kojeg se lekar upoznaje sa vrstom i dužinom trajanja tegoba. Veoma je značajno na samom startu isključiti infekciju mokraćnih puteva, kao potencijalni uzrok tegoba, što je moguće običnim pregledom mokraće i urinikulture. Zatim se pristupa ginekološkom pregledu koji nam daje informacije o eventualnom postojanju spada genitalnih organa, stanju mišića karličnog dna, kao i o nedostatku estrogena na nivou sluzokože vagine.
Savremena medicina daje na raspolaganje i dopunske dijagnostčke metode koje nam daju mogućnost preciznijeg sagledavanja svih delova donjeg urinarnog trakta. Ovde spadaju različita urodinamskih ispitivanja, radiološke metode, urološki pregled cistoskopijom, kao i neurofiziološki pregled.
Kada govorimo o lečenju urinarne inkontinencije, ono može biti konzervativno i operativno. Konzervativni tretman podrazumeva promene u životnim navikama, kao što je adekvatan unos tečnosti, redukcija unosa kafe, zaslađenih i alkoholnih pića, prestanak pušenja, kao i promene u načinu ishrane.
Ishrana bogata dijetskim vlaknim prevenira nastanak opstipacije. Osobama sa visokim BMI savetuje se gubitak telesne mase kao jedan od osnovnih terapijskih pristupa. Vežbe za jačanje mišića karličnog dna i urinarnog sfinktera, poznate i kao Kegelove vežbe, predstavljaju još jedan od vidova konzervativnog terapijskog pristupa.
Što se tiče medikamentoznog lečenja, antidepresiv duloksetin je odobren u EU za lečenje stres inkontinencije. Međutim, neposredno po prestanku primene ovog leka dolazi do povratka simptoma. Najčešći uzrok prestanka uzimanja ovog leka jeste mučnina, koja se javlja kao neželjeno dejstvo.
Ukoliko ova terapija ne da željene rezultate, predlaže se operativno lečenje. Smisao ovih zahvata je rekonstrukcija normalne uretro-vezikalne veze ili spoja kao i same uretre, odnosno podizanje bešike i gornjeg dela uretre u anatomski položaj kao i povećanje glatko-mišićne potpore u nivou vrata bešike.
Najbolji rezultat postiže se uspelom prvom operacijom, kao i kod žena koje su imale manji broj porođaja, imaju dobre vezivno-mišićne potporne strukture uz odsustvo gojaznosti i hroničnih respiratornih bolesti.
Savremeno hirurško lečenje stresnog tipa inkontinencije vrši se postavljanjem posebnih sintetskih trakica ispod srednjeg dela uretre da bi se izazvala fibroblastna reakcija i stvaranje veštačkog ligamenta koji daje potporu uretri. Tračice se postavljaju bez zatezanja retropubičnim ili transobturatornim pristupom.